ზაქარია გულბაათის ძე
ჭავჭავაძე

მეცხრამეტე საუკუნის მეორე ნახევრის ქართველ მხედართმთავართა შორის ერთ-ერთი თვალსაჩინო ადგილი უჭირავს ზაქარია გულბაათის ძე ჭავჭავაძეს. დაიბადა 1825 წლის 25 ოქტომბერს ჭავჭავაძეების საგვარეულო მამულში წინანდალში. 17 წლის ჭაბუკი ნიჟნი-ნოვგოროდის დრაგუნთა პოლკის მოხალისეა. ამ პოლკიდან იწყება მისი ზრდა და ტრიუმფალური მხედრული აღზევება.

 ზ. ჭავჭავაძის მხედრულ-მეომრული ღვაწლი ორგანულად არის დაკავშირებული ყირიმის, კავკასიის, რუსეთ-თურქეთის ომებთან. 1871 წელს მას გენერალ-მაიორის წოდება მიენიჭა. ის უკვე კავკასიის კავალერიის დევიზიის ბრიგადის მეთაურია.

 ზაქარიასთვის განსაკუთრებით დასამახსოვრებელი გახდა შეტაკება  სულთან-ქაირ ბეგის რაზმთან. მართალია ქაირ-ბეგი დაიღუპა და მისი რაზმი განადგურდა, მაგრამ ზაქარია შემთხვევით გადაურჩა სიკვდილს. მოწინააღმდეგის მიერ მოქნეული ხმალი მას მხარზე მოხვდა, სადაც რკინის ეპილოტებმა შეაჩერა და მცირედ დაიჭრა; ამავე ბრძოლაში იგი ტყვიით დაიჭრა ყელში და ბოლოს კი მორიგმა ტყვიამ მარჯვენა ხელის მტევაანი დაუმსხვრია. მტრის გარემოცვაში მოხვედრილი დაღუპვისგან ახალგაზრდა მეომარმა და მეგობარმა ივანე ამილახვარმა იხსნა. ისიც ამ ბრძოლაში დაჭრეს. ეს უკანასკნელი იხსენებს, რომ ზაქარია ჭავჭავაძე შეიჭრა მოწინააღმდეგის განლაგებაში. „ვხედავდი თუ როგორ იბრძოდა ალყაშემორტყმული და მის თავზემოთ ათასობით ხმალი ბრწყინავდა“.

 მძიმედ დაჭრილი ქართველი ოფიცერი ადგილობრივმა მკურნალმა უსტრახანმა მოარჩინა და სულ მალე იგი საბრძოლველად გაემართა.

 ზ. ჭავჭავაძემ განსაკუთრებით ქიურურ-დარას ბრძოლებში ისახელა თავი, რომელიც 1854 წ. 24 ივლისს გაჩაღდა ყარიალის მთების სამხრეთ-დასავლეთ ფერდობებზე. კორპუსის მეთაური ბებუთოვი 18000 მეომრით 60000 ოსმალოს წინააღმდეგ იბრძოდა. როცა დივიზიონის მეთაური დაიჭრა, ამ შენაერთის მეთაურობა ზაქარიამ იკისრა.

 სამჯერ მოუკლეს მას ცხენი, ხოლო შემდეგ თვით ზაქარიაც დაჭრეს, მაგრამ ბრძოლის ველი მას არ დაუტოვებია.

 ბრძოლის ერთ მონაკვეთზე ზაქარიას შენაერთი იძულებული იყო დროებით, უკან დაეხია. ნეიტრალურ ზონაში მათ ქვემეხები დარჩათ. თურქი ოფიცერი ხმალამოღებული მიუძღოდა მებძოლებს რათა ქვემეხები გაეტაცათ. „ბატონებო იხსენით ქვემეხები“ - გაისმა ზ. ჭავჭავაძის მქუხარე ხმა და მებრძოლები თურქებს ეკვეთნენ. - ზაქარიას წინამძღოლობით. თურქები დიდი დანაკლისით უკუიქცნენ. ამ ბრძოლაში მტერმა 7000 მებრძოლი და 15 ქვემეხი დაკარგა. ეს იყო მოულოდნელი დაუგეგმავი ბრძოლა, რომლის დროსაც მთავარი როლი ზ. ჭავჭავაძის მეთაურობით მე-7 ესკადრონმა შეასრულა.

 ყარსის უძნელესი იერიშის დროს იგი წმინდა გიორგის მესამე კლასის ორდენით დაჯილდოვდა, ამ ორდენის სამგზის კავალერი გახდა. ყარსის ფეზი-ფაშას ციხე-სიმგრეს სახელი გადაერქვა და „თავადი ჭავჭავაძე“ ეწოდა.

 რუსეთ-თურქეთის 1877-1878 წლების ომში ზ. ჭავჭავაძე უკვე კავკასიის მსხვილ საკავალერიო ნაწილებს და საჯარისო დაჯგუფებას მეთაურობს... გავიხსენოთ, თუნდაც, მის მიერ მიღწეული ორი ისეთი დიდი გამარჯვება, როგორიც იყო 1877 წლის მაისში ბემლიახმეტთან თურქთა დიდძალი კავალერიის განადგურება და იმავე წლის 3 ივნისს ყარსის მახლობლად განხორციელებული არავარტანის უსასტიკესი შეტაკება. ამ სისხლიან ბრძოლაში გამარჯვების მიღწევისა და შეუპოვრობის გამოჩენისათვის ზაქარია ჭავჭავაძეს გენერალ-ლეიტენანტის წოდება მიენიჭა.

 ზ. ჭავჭავაძის პიროვნებაში, მის მხედართმთავრულ თვისებებში ჰარმონიულად იყო შერწყმული სწრაფი, ნათელი აზროვნებისა და გაბედული, ელვისებური მოქმედების უნარი.

 რუსეთ-თურქეთის ომის დამთავრების შემდეგ, გენერალ-ლეიტენანტი ზ. ჭავჭავაძე ჯერ კავკასიის დივიზიას მეთაურობდა, მერე კავკასიის არმიის პირველ კორპუსს.

 დადგა დრო გმირი გენერლის თადარიგში გასვლისა. ეს დღე მარად დაუვიწყარ დღედ დარჩა მისი მხედრული ცხოვრების ისტორიაში. ამ დღეს ჯარების სარდალმა გენერალ-ადიუტანტმა ს. შერემეტიევმა ასეთი სიტყვებით მიმართა ზ. ჭავჭავაძეს: „ თქვენო ბრწყინვალებავ, თავადო ზაქარია გულბაათის ძევ! კავკასიის არმიის ჯარებმა, რომლის წმინდა დროშებზე კავკასიის წარსულია გამოხატული, თქვენი სახელი თავისი ისტორიის ფურცლებზე ჩაწერა, როგორც უკვდავი სიმამაცის და კავკასიის ბრძოლების ბრწყინვალე გამარჯვების განსახიერება.“  მრავალი მისალმების მერე მას ბუხარის ემირ აბდულ ხანის სახელით გადასცეს ფირმანი და „ამომავალი მზის“ ორდენი ბრილიანტებით.

 ჟურნალი „კვალი“ ამ დღესთან დაკავშირებით წერდა: „დღეს, როცა ასეთ ძველებურ ვაჟკაცს კიდევ ვხედავთ საქართველოში, მომავლის იმედით გული გვევსება, რადგან ამისთანა გმირები, თითქოს გზად და ხიდად არიან მოვლენილნი საქართველოს წარსულსა და მომავალს შორის.“

 1905 წლის 22 ოქტომბერს 80 წლის ასაკში გარდაიცვალა გამოჩენილი მხედართმთავარი, „კავკასიის არმიის რაინდი“, გენერალ-ადიუტანტი ზაქარია ჭავჭავაძე. ის  იყო ერთადერთი გენერალი, რუსეთის იმპერიაში, რომელსაც პროპორჩიკობიდან გენერლობამდე ყველა ჩინი ემატებოდა  საბრძოლო მოქმედებებში თავის გამოჩენისთვის.

 გაზეთი „კავკაზი“ მის გარდაცვალებასთან დაკავშირებით წერდა: „აღარ გვყავს ომის უკანასკნელი რაინდი, იგი უკანასკნელი მოჰიკანია კავკასიის მეომართა სახელოვანი ოჯახიდან, უკანასკნელი წარმომადგენელი იმ ბრწყინვალე სამხედრო ბელადებიდან, რომლებიც ოდესღაც ჩვენ ივერიამ მოგვცა.“

 ზაქარია გულბაათის ძე ჭავჭავაძე თბილისში სამხედრო ტაძარში დაასვენეს. დაკრძალულია წინანდალში, საგვარეულო სასაფლაოზე.

 ირაკლი კალანდია
თავადი (კახეთი)
ზაქარია ჭავჭავაძის გენეალოგია
შვილი-დავით ზაქარიას ძე ჭავჭავაძე
შვილი-დავით ზაქარიას ძე ჭავჭავაძე


ვაჩნაძე ასლან ლუარსაბის ძე

სახელი, მამის სახელი:
ასლან ლუარსაბის ძე
გვარი
ვაჩნაძე

 ასლან ლუარსაბის ძე ვაჩნაძე (? - 1814) ონანო ვაჩნაძის შტოდან. კახეთის 1812 წლის აჯანყების მონაწილე. კახთა მეფის მდივანი. 1802 წლის ივლისში აწერს ხელს კელმეჩურის მუჯალამას. კახეთის აჯანყებაში ...

საგინაშვილი დიმიტრი

სახელი, მამის სახელი:
დიმიტრი
გვარი
საგინაშვილი

 საგინაშვილი დიმიტრი. აზნაური. კახეთის 1812 წლის აჯანყების მონაწილე. 1813 წლის 1 მარტს გადაასახლეს პერმში. 1815 წლის სექტემბერში პერმში გადასახლებული 12 ქართველი განცხადებას სწერს პერმის ...

ჯაყელი გიორგი დავითის ძე

სახელი, მამის სახელი:
გიორგი დავითის ძე
გვარი
ჯაყელი
სხვა სახელი, გვარი
Georgian Nobleman Giorgi, son of David Jakeli
დაბ.-გარდ. თარიღები
5.01.1869 - ?

 დავით გიორგის ძე ჯაყელი - ჟანდარმერიის პოდპოლკოვნიკი 1915 წელს. მსახურობდა სამარის გუბერნიაში. მართლმადიდებელი. ყავდა მეუღლე და 4 შვილი.

გურიელი-წერეთელი პელაგია ქაიხოსროს ას.

სახელი, მამის სახელი:
პელაგია ქაიხოსროს ას.
გვარი
გურიელი

 პელაგია ქაიხოსროს ას. გურიელი-წერეთლისა (? - 1883) - ფრეილინა, გიორგი V გურიელის შვილიშვილი, ნესტორ დიმიტრის ძე წერეთლის მეუღლე. მწიგნობრული ინტერესების მქონე მანდილოსანი. მას მზითვში მოჰყოლია ...

წერეთელი სიმონ გიორგის ძე

სახელი, მამის სახელი:
სიმონ გიორგის ძე
გვარი
წერეთელი

სიმონ გიორგის ძე წერეთელი (1844 - 1931) - იურისტი, საზოგადო მოღვაწე. 1880-იან წლებში "ახალთაობამ"  იგი ვერ გაიყვანა ქუთაისის გუბერნიის თავადაზნაურობის წინამძღოლად ("მარშლად"), მაგრამ მოგვიანებით ...

ფოტო
თავადაზნაურობის მარშალი სიმონ წერეთელი
თავადაზნაურობის მარშალი სიმონ წერეთელი

ჭავჭავაძე პაატა ბესპაზის ძე

სახელი, მამის სახელი:
პაატა ბესპაზის ძე
გვარი
ჭავჭავაძე
დაბ.-გარდ. თარიღები
1771 - ?

პაატა ჭავჭავაძე (ილია ჭავჭავაძის პაპა). მის პიროვნებას კარგად ახასიათებს იოანე ბატონიშვილის 1801 წ. 30 იანვრის საბუთი: „ესე წყალობის სიგელი... გიბოძეთ შენ, თავადს ჭავჭავაძეს გრიგოლს, ძმასა შენსა ...

ორბელიანი ნინო სიმონის ას.

სახელი, მამის სახელი:
ნინო სიმონის ას.
გვარი
აბაშიძე
სხვა სახელი, გვარი
ნინო აბაშიძე-ორბელიანისა

 ნინო სვიმონის ას. აბაშიძე ორბელიანისა (1831-1918). პოეტი, მსახიობი, საზოგადო მოღვაწე, ქველმოქმედი. დაიბადა ქართლში სოფ. ახალქალაქში თავად თარხან-მოურავების ოჯახში. ერთხანს ცხოვრობდა ქუთაისში, ...

ფოტო
პოეტი ნინო ორბელიანი
პოეტი ნინო ორბელიანი

ორბელიანი ივანე მამუკას ძე

სახელი, მამის სახელი:
ივანე მამუკას ძე
გვარი
ორბელიანი

 ივანე მამუკას (მაკარის) ძე ორბელიანი (1844-1919) - გენერალ-ლეიტენანტი. რუსეთ-თურქეთის 1877-78 წლების ომის გმირი. ყავდა მეუღლე მარიამ დიმიტრის ას. სვიატოპოლკ-მირსკაია (და რუსეთის შინაგან საქმეთა ...

ფოტო
მარცხნიდან გენერალი ივანე, პატარა თამაზი და მამუკა ორბელიანები
მარცხნიდან გენერალი ივანე, პატარა თამაზი და მამუკა ორბელიანები

მაჭავარიანი სპირიდონ სიმონის ძე

სახელი, მამის სახელი:
სპირიდონ სიმონის ძე
გვარი
მაჭავარიანი

 სპირიდონ სიმონის ძე მაჭავარიანი (1807 - 1892). გენერალ-მაიორი, "ქშწ-კგ საზოგადოების" დამფუძნებელი წევრი. დამთავრებული ქონდა გორის სასულიერო სასწავლებელი. ვარინკა წერეთლის მამა.

ვარინკა წერეთელიარინკა ...

ჭავჭავაძე ელისაბედ ზაქარიას ას.

სახელი, მამის სახელი:
ელისაბედ ზაქარიას ას.
გვარი
ჭავჭავაძე
სხვა სახელი, გვარი
ელისაბედ ლასკარი
დაბ.-გარდ. თარიღები
1874 - 1912

 ელისაბედ ჭავჭავაძე, დაიბადა წინანდალში 1874 წ. მამა-გენერალ-ადიუდანტი ზაქარია გულბაათის-ძე ჭავჭავაძე, დედა-რომანტიკოსი პოეტის ალექსანდრე ჭავჭავაძის შვილიშვილი მარიამ (კაკო) დავითის-ას. ...

ფოტო
ლიზა ჭავჭავაძე-ლასკარი
ლიზა ჭავჭავაძე-ლასკარი

ქოჩაკიძე მაქსიმე

სახელი, მამის სახელი:
მაქსიმე ბერის ძე
გვარი
ქოჩაკიძე

 მაქსიმე ბერის ძე ქოჩაკიძე (ქოჩაქიძე). გავლენიანი მემამულე და მოხელე. ყმაწვილობისას იგი თან ახლდა საფრანგეთის კონსულს ჟაკ ფრანსუა გამბას როცა იგი მოგზაურობდა დასავლეთ საქართველოში. ფრანგი ...

ჭიჭინაძე ალექსი ბესარიონის ძე

სახელი, მამის სახელი:
ალექსი ბესარიონის ძე
გვარი
ჭიჭინაძე

ალექსანდრე ბესარიონის ძე ჭიჭინაძე (1851-1917) - პედაგოგი, ჟურნალისტი, მთარგმნელი; მიღებული ჰქონდა იურდიული განათლება მოსკოვის უნივერსიტეტში. ეწეოდა ნაყოფიერ პედაგოგიურ მოღვაწეობას ჯერ ქუთაისში, ...

ბოლო ცვლილებები აზნაურთა გვარებში

მარგველაშვილი

აზნაური მარგველაშვილი. იმერეთში მცხოვრები ნაწილი მარგველაშვილებისა იყო აზნაური, ნაწილი არა. ...

მიქელიშვილი

აზნაური მიქელიშვილი. აზნაურები მხოლოდ დუშეთის რ-ში. სხვაგან მიქელიშვილები როგორც  აზნაურები ...

ბეზირგანიშვილი

აზნაური ბეზირგანი, ბეზირგანოვი, ბეზირგანიშვილი. თავიდან იყვნენ მოქალაქეები და როგორც ჩანს აზნაურობა ...

იმერლიშვილი

აზნაური იმერლიშვილი. მხოლოდ ერთ ოჯახს ჰქონდა პრეტენზია აზნაურობაზე მე19 საუკუნეში. ცხოვრობდნენ ...

ბერიძე

აზნაური ბერიძე. გურია, ლეჩხუმი. ასევე იყვნენ "ბარი-ბერიძე" სამეგრელოში; ბარისოვ-ბერიძე. პერსონები

აზნაურული გვარების ანბანური ჩამონათვალი სრულიად