ზაქარია გულბაათის ძე
ჭავჭავაძე

მეცხრამეტე საუკუნის მეორე ნახევრის ქართველ მხედართმთავართა შორის ერთ-ერთი თვალსაჩინო ადგილი უჭირავს ზაქარია გულბაათის ძე ჭავჭავაძეს. დაიბადა 1825 წლის 25 ოქტომბერს ჭავჭავაძეების საგვარეულო მამულში წინანდალში. 17 წლის ჭაბუკი ნიჟნი-ნოვგოროდის დრაგუნთა პოლკის მოხალისეა. ამ პოლკიდან იწყება მისი ზრდა და ტრიუმფალური მხედრული აღზევება.

 ზ. ჭავჭავაძის მხედრულ-მეომრული ღვაწლი ორგანულად არის დაკავშირებული ყირიმის, კავკასიის, რუსეთ-თურქეთის ომებთან. 1871 წელს მას გენერალ-მაიორის წოდება მიენიჭა. ის უკვე კავკასიის კავალერიის დევიზიის ბრიგადის მეთაურია.

 ზაქარიასთვის განსაკუთრებით დასამახსოვრებელი გახდა შეტაკება  სულთან-ქაირ ბეგის რაზმთან. მართალია ქაირ-ბეგი დაიღუპა და მისი რაზმი განადგურდა, მაგრამ ზაქარია შემთხვევით გადაურჩა სიკვდილს. მოწინააღმდეგის მიერ მოქნეული ხმალი მას მხარზე მოხვდა, სადაც რკინის ეპილოტებმა შეაჩერა და მცირედ დაიჭრა; ამავე ბრძოლაში იგი ტყვიით დაიჭრა ყელში და ბოლოს კი მორიგმა ტყვიამ მარჯვენა ხელის მტევაანი დაუმსხვრია. მტრის გარემოცვაში მოხვედრილი დაღუპვისგან ახალგაზრდა მეომარმა და მეგობარმა ივანე ამილახვარმა იხსნა. ისიც ამ ბრძოლაში დაჭრეს. ეს უკანასკნელი იხსენებს, რომ ზაქარია ჭავჭავაძე შეიჭრა მოწინააღმდეგის განლაგებაში. „ვხედავდი თუ როგორ იბრძოდა ალყაშემორტყმული და მის თავზემოთ ათასობით ხმალი ბრწყინავდა“.

 მძიმედ დაჭრილი ქართველი ოფიცერი ადგილობრივმა მკურნალმა უსტრახანმა მოარჩინა და სულ მალე იგი საბრძოლველად გაემართა.

 ზ. ჭავჭავაძემ განსაკუთრებით ქიურურ-დარას ბრძოლებში ისახელა თავი, რომელიც 1854 წ. 24 ივლისს გაჩაღდა ყარიალის მთების სამხრეთ-დასავლეთ ფერდობებზე. კორპუსის მეთაური ბებუთოვი 18000 მეომრით 60000 ოსმალოს წინააღმდეგ იბრძოდა. როცა დივიზიონის მეთაური დაიჭრა, ამ შენაერთის მეთაურობა ზაქარიამ იკისრა.

 სამჯერ მოუკლეს მას ცხენი, ხოლო შემდეგ თვით ზაქარიაც დაჭრეს, მაგრამ ბრძოლის ველი მას არ დაუტოვებია.

 ბრძოლის ერთ მონაკვეთზე ზაქარიას შენაერთი იძულებული იყო დროებით, უკან დაეხია. ნეიტრალურ ზონაში მათ ქვემეხები დარჩათ. თურქი ოფიცერი ხმალამოღებული მიუძღოდა მებძოლებს რათა ქვემეხები გაეტაცათ. „ბატონებო იხსენით ქვემეხები“ - გაისმა ზ. ჭავჭავაძის მქუხარე ხმა და მებრძოლები თურქებს ეკვეთნენ. - ზაქარიას წინამძღოლობით. თურქები დიდი დანაკლისით უკუიქცნენ. ამ ბრძოლაში მტერმა 7000 მებრძოლი და 15 ქვემეხი დაკარგა. ეს იყო მოულოდნელი დაუგეგმავი ბრძოლა, რომლის დროსაც მთავარი როლი ზ. ჭავჭავაძის მეთაურობით მე-7 ესკადრონმა შეასრულა.

 ყარსის უძნელესი იერიშის დროს იგი წმინდა გიორგის მესამე კლასის ორდენით დაჯილდოვდა, ამ ორდენის სამგზის კავალერი გახდა. ყარსის ფეზი-ფაშას ციხე-სიმგრეს სახელი გადაერქვა და „თავადი ჭავჭავაძე“ ეწოდა.

 რუსეთ-თურქეთის 1877-1878 წლების ომში ზ. ჭავჭავაძე უკვე კავკასიის მსხვილ საკავალერიო ნაწილებს და საჯარისო დაჯგუფებას მეთაურობს... გავიხსენოთ, თუნდაც, მის მიერ მიღწეული ორი ისეთი დიდი გამარჯვება, როგორიც იყო 1877 წლის მაისში ბემლიახმეტთან თურქთა დიდძალი კავალერიის განადგურება და იმავე წლის 3 ივნისს ყარსის მახლობლად განხორციელებული არავარტანის უსასტიკესი შეტაკება. ამ სისხლიან ბრძოლაში გამარჯვების მიღწევისა და შეუპოვრობის გამოჩენისათვის ზაქარია ჭავჭავაძეს გენერალ-ლეიტენანტის წოდება მიენიჭა.

 ზ. ჭავჭავაძის პიროვნებაში, მის მხედართმთავრულ თვისებებში ჰარმონიულად იყო შერწყმული სწრაფი, ნათელი აზროვნებისა და გაბედული, ელვისებური მოქმედების უნარი.

 რუსეთ-თურქეთის ომის დამთავრების შემდეგ, გენერალ-ლეიტენანტი ზ. ჭავჭავაძე ჯერ კავკასიის დივიზიას მეთაურობდა, მერე კავკასიის არმიის პირველ კორპუსს.

 დადგა დრო გმირი გენერლის თადარიგში გასვლისა. ეს დღე მარად დაუვიწყარ დღედ დარჩა მისი მხედრული ცხოვრების ისტორიაში. ამ დღეს ჯარების სარდალმა გენერალ-ადიუტანტმა ს. შერემეტიევმა ასეთი სიტყვებით მიმართა ზ. ჭავჭავაძეს: „ თქვენო ბრწყინვალებავ, თავადო ზაქარია გულბაათის ძევ! კავკასიის არმიის ჯარებმა, რომლის წმინდა დროშებზე კავკასიის წარსულია გამოხატული, თქვენი სახელი თავისი ისტორიის ფურცლებზე ჩაწერა, როგორც უკვდავი სიმამაცის და კავკასიის ბრძოლების ბრწყინვალე გამარჯვების განსახიერება.“  მრავალი მისალმების მერე მას ბუხარის ემირ აბდულ ხანის სახელით გადასცეს ფირმანი და „ამომავალი მზის“ ორდენი ბრილიანტებით.

 ჟურნალი „კვალი“ ამ დღესთან დაკავშირებით წერდა: „დღეს, როცა ასეთ ძველებურ ვაჟკაცს კიდევ ვხედავთ საქართველოში, მომავლის იმედით გული გვევსება, რადგან ამისთანა გმირები, თითქოს გზად და ხიდად არიან მოვლენილნი საქართველოს წარსულსა და მომავალს შორის.“

 1905 წლის 22 ოქტომბერს 80 წლის ასაკში გარდაიცვალა გამოჩენილი მხედართმთავარი, „კავკასიის არმიის რაინდი“, გენერალ-ადიუტანტი ზაქარია ჭავჭავაძე. ის  იყო ერთადერთი გენერალი, რუსეთის იმპერიაში, რომელსაც პროპორჩიკობიდან გენერლობამდე ყველა ჩინი ემატებოდა  საბრძოლო მოქმედებებში თავის გამოჩენისთვის.

 გაზეთი „კავკაზი“ მის გარდაცვალებასთან დაკავშირებით წერდა: „აღარ გვყავს ომის უკანასკნელი რაინდი, იგი უკანასკნელი მოჰიკანია კავკასიის მეომართა სახელოვანი ოჯახიდან, უკანასკნელი წარმომადგენელი იმ ბრწყინვალე სამხედრო ბელადებიდან, რომლებიც ოდესღაც ჩვენ ივერიამ მოგვცა.“

 ზაქარია გულბაათის ძე ჭავჭავაძე თბილისში სამხედრო ტაძარში დაასვენეს. დაკრძალულია წინანდალში, საგვარეულო სასაფლაოზე.

 ირაკლი კალანდია
თავადი (კახეთი)
ზაქარია ჭავჭავაძის გენეალოგია
შვილი-დავით ზაქარიას ძე ჭავჭავაძე
შვილი-დავით ზაქარიას ძე ჭავჭავაძე


ხერხეულიძე ზაქარია სიმონის ძე

სახელი, მამის სახელი:
ზაქარია სიმონის ძე
გვარი
ხერხეულიძე

ზაქარია სიმონის ძე ხერხეულიძე (1797(8)-1856). 1823 წელს შტაბს-კაპიტანი, ამავ დროულად არის ნოვოროსიისკის გენერალ-გუბერნატორის, გენერალ-ლეინტენატის მიხეილ ვორონცოვის ადიუტანტი.

 1828-1829 წლების ...

ორბელიანი ზაალ დიმიტრის ძე

სახელი, მამის სახელი:
ზაალ დიმიტრის ძე
გვარი
ორბელიანი

ზაალ დიმიტრის ძე ორბელიანი (1738–1808). ასპინძის ომის მონაწილე. 1770 წ. ერეკლე II-მ გაგზავნა ის ეკატერინე მეორესთან. მას უნდა ეუწყებინა დედოფლისათვის ასპინძასთან ომში გამარჯვება, გადაეცა ზოგი ...

ორბელიანი მამუკა (მაკარ) ივანეს ძე

სახელი, მამის სახელი:
მამუკა (მათე, მაკარ) თამაზის ძე
გვარი
ორბელიანი

მამუკა (მაკარ) თამაზის (თომას) ძე ორბელიანი (1800-1871) - გენერალ-მაიორი, აქტიურად მონაწილეობდა 1826-1828 წლების რუსეთ-ირანის, 1828-1829 და 1853-1856 წლების რუსეთ-ოსმალეთის ომებში; იბრძოდა აგრეთვე ...

ფოტო
მათე (მაკარ) ორბელიანი
მათე (მაკარ) ორბელიანი

გაბაშვილი ფრანგისტან ანდრიას ძე

სახელი, მამის სახელი:
ფრანგისტან ანდრიას ძე
გვარი
გაბაშვილი

ფრანგისტან ანდრიას ძე გაბაშვილი, ერტისი 1853 - პანჩევო (იუგოსლავია) 15.02.1928. სწავლობდა კიევის სამხედრო გიმნაზიაში, შემდეგ ალექსანდროვსკის სამხედრო სასწავლებელში. კავკასიის მსროლელთა №1 ბატალიონის ...

ფოტო
გენერალი ფრანგისტან გაბაშვილი, ყარსის შტურმის ერთერთი გმირი
გენერალი ფრანგისტან გაბაშვილი, ყარსის შტურმის ერთერთი გმირი

აფხაზი ანტონ ნიკოლოზის ძე

სახელი, მამის სახელი:
ანტონ ნიკოლოზის ძე
გვარი
აფხაზი

ანტონ ნიკოლოზის ძე აფხაზი (1806–1837). პოდპორუჩიკი. 1832 წ. შეთქმულების მონაწილე. ძმა გენერალ ივანე აფხაზისა და შტაბსკაპიტან გიორგი, ეგორ (იგივე შანშე) აფხაზისა.

  დაიბადა 1806 წ. (1833 წლის ...

არღუთინსკი-დოლგორუკი მოსე ზაქარიას ძე

სახელი, მამის სახელი:
მოსე ზაქარიას ძე
გვარი
არღუთინსკი
სხვა სახელი, გვარი
მოსე არღუთაშვილი; მოსე მხარგრძელი
დაბ.-გარდ. თარიღები
1797 - 1855

მოსე ზაქარიას ძე არღუთინსკი–დოლგორუკოვი (1797–1855). რუსეთის მეფის ერთგული გენერალი, ქართველ თავადთაგანი. პირველდაწყებითი სწავლა მიიღო თბილისის კეთილშობილთა სასწავლებელში, საიდანაც 19 წლისა, ...

თარხან-მოურავი იოსებ ესტატეს ძე

სახელი, მამის სახელი:
იოსებ ესტატეს ძე
გვარი
თარხან-მოურავი
სხვა სახელი, გვარი
(იოსია თარხან-მოურავი, იოსებ თარხნიშვილი)
დაბ.-გარდ. თარიღები
1899-1974

 იოსებ (იოსია) ესტატეს ძე თარხან-მოურავი (თარხნიშვილი) (1899-1974) - მსახიობი, რეჟისორი. 1926 წელს გადაიღეს ფილმში „მე-9 ტალღა“ ჟორჟის როლში (რეჟისორი მიხეილ ბარსკი), 1927 წელს ფილმში ...

ფოტო
მსახიობი ნუნუკა (ნინო) თარხან-მოურავი
მსახიობი ნუნუკა (ნინო) თარხან-მოურავი

ორბელიანი გუქა დიმიტრის ას.

სახელი, მამის სახელი:
გულქან დიმიტრის ას.
გვარი
ორბელიანი
სხვა სახელი, გვარი
გუქა ორბელიანი; გუქა ნათალიშვილი

გუქა დიმიტრის ასული ნათალიშვილი. დიმიტრი ორბელიანის ასული და აზნ. გორჯასპი ნათალიშვილის - ფარეშთუხუცესის გივი ნათალიშვლის ვაჟის - მეუღლე (პუპლიას მამიდა). ალექსანდრე ჭავჭავაძე უჩვენებს: როცა ...

მამაცაშვილი-ჯავახიშვილი მარიამ იოსების ას.

სახელი, მამის სახელი:
მარიამ იოსების ას.
გვარი
მამაცაშვილი

მარიამ იოსების ას. მამაცაშვილი-ჯავახიშვილისა - იოსებ მამაცაშვილის შვილი, თავადი გიორგი ქაიხოსროს ძე ჯავახიშვილის მეუღლე. იოსებ მამაცაშვილის წრის წევრებმა სოფელ ხოვლეში კერძო ქართული სკოლა ...

ბარათაშვილი ბარამ ფარემუზის ძე

სახელი, მამის სახელი:
ბარამ ფარემუზის ძე
გვარი
ბარათაშვილი

 ბარამ ფარემუზის (გერმანოზის?!) ძე ბარათაშვილი. ფარნაოზ ბატონიშვილის თანშეზრდილი, გადაჰყვა მას და იულონს იმერეთში 1801 (?) წელს. 1805 წ. 11 იანვარს დააპატიმრეს ციციანოვის განკარგულებით, 1806 წ. ...

ერისთავი კონსტანტინე დავითის ძე

სახელი, მამის სახელი:
კონსტანტინე დავითის ძე
გვარი
ერისთავი
დაბ.-გარდ. თარიღები
1889-1975

საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის ნამდვილი წევრი, პროფესორი კ.დ. ერისთავი დაიბადა 1889 წელს ვანის რაიონში აზნაურის ოჯახში. საშუალო განათელება მიიღო ქუთაისში, რის შემდეგ იურიევის უნივერსიტეტის ...

დადიანი ნიკოლოზ გიორგის ძე

სახელი, მამის სახელი:
ნიკო გიორგის ძე
გვარი
დადიანი
სხვა სახელი, გვარი
დიდი ნიკო

ნიკოლოზ (ნიკო) გიორგის ძე დადიანი (დაახლ. 1780 - 1834) - ისტორიკოსი, მწერალი, მსაჯული, დიპლომატი, თანამედროვეთა და შთამომავალთაგან "დიდ ნიკოდ" წოდებული. 1804 წლიდან - სამეგრელოს უმაღლესი საგამგებლო ...

ბოლო ცვლილებები აზნაურთა გვარებში

ვარდოსანიძე

აზნაური ვარდოსანიძე. ნაწილი ვარდოსანიძეების იყო აზნაური, ნაწილი არა. ძირითადად ცხოვრობდნენ იმერეთში.

გოშუა

 აზნაური გოშუა. სამეგრელო.

აზნაური ალექსი გოშუა

აზნაური ალექსი გოშუა სოფ. კორცხელიდან (?)

ღოღობერიძე

აზნაური ღოღაბერიძე იგივე ღოღობერიძე; ღოღობერიძეები იყვნენ მე-19 საუკუნის დასაწყისში თავადებიც, ...

მარგველაშვილი

აზნაური მარგველაშვილი. იმერეთში მცხოვრები ნაწილი მარგველაშვილებისა იყო აზნაური, ნაწილი არა. ...

აზნაურული გვარების ანბანური ჩამონათვალი სრულიად